Kíni Bíbélì?

Iwe Nla kan?

Ọ̀kan lára àwọn ohun àkọ́kọ́ tí a ṣàwárí nípa Bíbélì nipé kì í ṣe ìwé kanṣoṣo rárá, bí kò ṣe àkójọ ìwé merindinladorin! Bó tilẹ̀ jẹ́ pé a ń pè wọ́n ní ìwé. Bíbélì ní àwọn ìtàn, isẹlẹ, ewì, orin, ìtàn ìgbésí ayé, àti ọ̀pọ̀ lẹ́tà. (Eyi jẹ ṣaaju atẹjisẹ ayelujara, ranti?)

Nitoripe o ni ọpọlọpọ awọn iru kikọ ninu, Bibeli kii ṣe deede ka lati ibere de opin bi ọpọlọpọ awọn iwe ode oni ṣe jẹ (botilẹjẹpe o le jẹbẹ). Kàkà bẹ́ẹ̀, àwọn onígbàgbọ́ sábà máa ń wá sínú Bíbélì láti ka àwọn ẹ̀sẹ́ kan pàtó, bí àwọn ìtàn nípa Jésù tàbí àwọn orin ìyìn tí a kọ sí Ọlọ́run. Àwòrán tó wà ní apá ọ̀tún fi bí a ṣe pín àwọn ìwé Bíbélì sí ìsọ̀rí (tàbí àwọn ọ̀nà).

Lati le ni oye idi ti Bibeli fi jẹ akojọpọ ọpọlọpọ iwe, o jẹ ki a mọ die nipa itan Bibeli ati bi a tise ko ọ. Ọlọ́run bẹ̀rẹ̀ sí í fún àwọn èniyàn ní imisi láti kọ àwọn ọrọ rẹ̀ sílẹ̀ sí ìran ènìyàn ní nǹkan bí ẹgbẹ̀rún mẹ́ta ọdún sẹ́yìn (àwọn ọjọ́ igbaní jẹ́ igba aláriwo díẹ̀). Láàárín nǹkan bí ẹgbẹrun ati igba mẹta ọdún, ó kéré tán, ogójì ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀ àwọn òǹkọ̀wé láti onírúurú àkókò ìtàn àti onírúurú ibi kárí ayé ṣàkọsílẹ̀ ohun tí Ọlọ́run míí sí wọn láti sọ. Ati sibẹsibẹ, pelu oniruuru ẹgbẹ onkowe, Bibeli sii n sọ itan kan na, itan ti o n dari awọn eniyan si Jesu, eyi ti o jẹ gboogi ifiranṣẹ Ọlọrun si aye.

Bibeli le dabi iwe NLA kan ti n banilẹru. Awọn eniyan kan ro tabi wọn ti gbọ pe Bibeli jẹ ohun aramada tabi ti o nira lati loye. Wọ́n tiẹ̀ lè ti sọ fún wọn pé àwọn òjíṣẹ́ tàbí àlùfáà nìkan ló lè lóye Bíbélì dajudaju.

Ìdí nìyẹn tí ó fi ń ṣèrànwọ́ láti mọ ohun tí Bíbélì jẹ́ NITÒÓTỌ́: Ọ̀rọ̀ Ọlọ́run fún gbogbo ènìyàn níbi gbogbo, tí a se ki eda eniyan gbogbo le ka a. (gbogbo ènìyàn!).

Kíni Májẹ̀mú?

Ọrọ naa “majẹmu” le jẹ ki a ronu ifẹ kan (“ife-ipin ogun ati majẹmu ikẹhin”): iwe aṣẹ ti ofin ti n ṣalaye awọn ifẹ eniyan nipa ohun ti yio ṣẹlẹ si ohun-ini ati ẹru wọn nigbati wọn ba ku. Nínú Bíbélì, tipẹ́tipẹ́ ṣáájú kí Jésù tó wá sí ayé, Ọlọ́run kọ́kọ́ fi ìfẹ́ Rẹ̀ hàn pé kí àwọn ènìyàn mọ̀ kí wọ́n sì jọ́sìn Rẹ̀ gẹ́gẹ́ bí ỌLỌ́RUN ẉọn NIKAN SOSO; ní ìpadàbọ̀, Ọlọ́run yóò dárí ẹ̀ṣẹ̀ àwọn ènìyàn jì wọ́n. Pipin akọkọ ti Bibeli, Majẹmu Lailai, jẹ itan bi eniyan ṣe dahun si ifẹ Ọlọrun.

Nítorí pé aráyé kò tẹ̀ lé ìfẹ́ Ọlọ́run, Ọlọ́run fi ọ̀nà tuntun sílẹ̀ fún ìdáríjì wọn: rírán Jésù, Ọmọkùnrin Rẹ̀ kan ṣoṣo, wá sí ayé láti kú fún ẹ̀ṣẹ̀ wọn. Awọn itan ti Jesu ati awọn ti o yan lati tẹle Rẹ jẹ awọn itan ti Majẹmu Titun Ọlọrun, tabi ifẹ, fun iran eniyan ti O da. Ati nitorinaa, Bibeli pin si Majẹmu Lailai ati Majẹmu Titun: awọn iwe ti a ti kọ ṣaaju ki Jesu to wa si aiye ati awọn ti a kọ lẹhin.

Bawo Ni Mo Ṣe le Wa Ibi Ayọka Kan Ninu Bibeli?

Ki a le mu Bibeli kika rọwalọrun, a ni lati mọ awọn orukọ iwe Bibeli Kankan. Botilẹjẹpe o le dabi iṣẹ lile, o ṣe iranlọwọ julọ lati mọ gbogbo awọn orukọ ni lẹsẹsẹ lori. Ṣe ipenija fun ara rẹ lati ṣe akọsori awọn orukọ mẹwa ni ọjọ kan. Nigbati o ba bẹrẹ lati ṣe akosori awọn mẹwa tókàn, rii daju pe o sọ awọn ti tẹlẹ ti o ti kọkọ mọ lori, ki o le ni anfani lati sọ gbogbo wọn lẹsẹsẹ.

Bi awọn iwe inu Bibeli se to tẹle ra wọn ni o wa ni isalẹ yi. O le lo eyi bi itọsọna rẹ lati ṣe akọsori wọn. Lara awọn orukọ wọnyi le dabi eni wipe o le lati pe; fun apẹẹrẹ, iwe Jobu ni a pe bi ẹnipe o ni "e" ni ipari ("Jobu"). Ti o ba ni ibeere eyikeyi nipa bi o ṣe le pe orukọ iwe kan, ma ṣe lọra lati beere lọwọ olukọ ikẹkọọ Bibeli rẹ tabi iranṣẹ Ọlọrun kan ni ile ijọsin ti o n lọ.

Ṣii Bibeli si oju-iwe eyikeyi ati pe iwọ yoo rii ọpọlọpọ awọn ìpínrọ kekeke, ọkọọkan pẹlu nọmba kan. Awọn wọnyi ni a npe ni ẹsẹ. Awọn akojọpọ awọn ẹsẹ ni a npe ni ori kan (ati kii ṣe gbogbo awọn ori ni o ni iye ese kanna). Iyatọ kan soso si eyi ni iwe Obadiah ninu Majẹmu Lailai ati awọn iwe ti Filemoni, I ati II Johannu, ati Juda ninu Majẹmu Titun; wọn ko pin si ori.

Nígbà táwọn èèyàn bá ń tọ́ka sí ibi kan pàató nínú Bíbélì, “orí àti ẹsẹ̀” ni wọ́n ń lò. Ti ẹnikan ba fẹ ki o wa ẹsẹ ikẹrindinlogun ni ori kẹta iwe Johannu, iwọ yio ri wipe wọn kọ bi eleyi Johannu 3:16.

Eyi ni ibi ti mimọ awọn orukọ iwe Bibeli lori sè sé patakiti: iwọ yoo mọ pe Johannu ni iwe kẹrin ninu Majẹmu Titun. Lẹhin wiwa iwe Johannu, iwọ yoo wa ori kẹta, ati, nikẹhin, ẹsẹ kẹrindilogun. Gbogbo awọn itọka si ayọka ninu Bibeli ni a kọ bi ti eyi ti o wa loke yi, Johannu 3:16 (nigbamiran a o ni kọ gbogbo lẹta inu orukọ naa tan) Bí a bá ń tọ́ka sí ju ẹsẹ kan lọ, a ó kọ ọ́ bayìí: Ẹ́kísódù 20:1-17 . Eyi tumọ si pe iwọ yoo waa awọn ẹsẹ mẹtadinlogun akọkọ ti ori ogun ti iwe Eksodu. Nkan ti akara oyinbo!